تاریخچه کفپوش‌های سنگی از مصر تا غرب اروپا

سنگ از ابتدا تا امروز

اگر در خانه مدرن خود به کفپوش های سنگی که در زیر پایتان قرار دارد نگاه می کنید و از مقاومت و زیبایی آنها لذت می برید، بدانید که روزی نیکان ما نیز بر روی کفپوش های سنگی قدم می گذاشتند. با اين تفاوت كه كفپوش آنها به زیبایی و راحتي كفپوش هاي ما نيستند. اما کفپوش مرمر سیاه خانه شما نواده همان سنگ هاست. و ما با مرور تاریخ کفپوش های سنگی به سراغ سرگذشت پدر بزرگ های این کفپوش ها می رویم.

سنگ از قطعه ای کوچک تا کوهی بزرگ، از مجسمه ای عظیم تا موزاییکی ریز، داستان طولانی خود را دارد. چون به دلیل حضور همیشگی این ماده در طبیعت و مقاومت آن از ابتدای تاریخ مورد استفاده بشر قرار گرفته است.

سنگ به عنوان ابزار یا سنگ برای تزئین

این ماده سخت طبیعي چه به صورت تکه های بزرگ مرمر با آن رگ های زیبای طلایی و کبود باشد و چه به صورت تکه های کوچک در کف جوی آب، از ابتدا همیشه در ابزارسازی یا سازه های بزرگ بشر استفاده شده است همانند بسیاری از ابزارهای شکاری یا جنگی که انسان اولیه با کمک سنگ برای خود می ساخت. اما بشر بعدها استفاده هاي ديگري هم از سنگ كرد به خصوص استفاده هاي تزئینی. اگر از خانه های اولیه نیکان‌مان در غارها چشم بپوشیم، در دوران باستان به سازه ها و خانه هايی بر می خوریم که از سنگ برای تزئین یا کفپوش سود بسیار زيادي برده اند.

در واقع بشر با پیشرفتي كه داشته از سنگ برای موارد تزئینی و پوشش كف زمين محل اسكانش استفاده کرده است. البته در اینجا ما صرفا به طور مختصر به تاریخ کفپوش های سنگی می پردازیم ولی ناگزیریم گریزی دلپذیر به سازه های سنگی نيز داشته باشیم.

تاریخچه کفپوش‌های سنگی در تمدن های کهن

سنگ در سه تمدن کهن مصر، یونان و روم به طوره گسترده استفاده شده است. آنها از اين ماده در مقبره ها و مجسمه های عظیم مصری و یونانی استفاده كرده اند و اين آثار هنوز هم به عنوان یک میراث بشری خودنمایی می کنند.

ظهور کفپوش سنگی در مصر

در یکی از کهن ترین تمدن های باستانی، به وفور شاهد استفاده از سنگ هستيم. مصر باستان که تا هزاران سال هنر و سبک معماری خود را حفظ کرده بود خاستگاه اولیه بسیاری از هنرهای تزئینی و کاربردی در دوره باستان است. اگرچه انسان از همان ابتدا از سنگ برای ابزار شکاری خود استفاده کرده اما در این تمدن به خصوص از حدود پنج هزار سال پیش شاهد پیشرفت بشر در استفاده از سنگ هستیم. در حقيقت منظور از پیشرفت در تاریخ کفپوش های سنگی ، استفاده بشر از سنگ در تزئینات است. مقبره ها، کاخ ها و مجسمه هایی که مصریان با تراش دادن سنگ ها ساخته اند هنوز پا برجاست.

امروزه اهرام ثلاثه مصر در جیزه یکی از قدیمی ترین نمونه های استفاده بشر از سنگ طبیعی در سازه ها و حتی کفپوش محل زندگي اش است. در مصر از سنگ برای کفپوش بسیاری از همین کاخ ها و مقبره ها استفاده می شده است. و دوام این ماده طی هزاره هاي متوالي گواهی بر این ادعاست که سنگ می تواند قدمتی هم تراز با قدمت اهرام ثلاثه مصر داشته باشد.

تاریخ کفپوش سنگی و علاقه یونانیان

از آنجاکه در این مقاله قرار است بیشتر به تاریخ کفپوش های سنگی بپردازيم حتما باید به کفپوش های سنگی كه توسط یونانیان مورد استفاده قرار مي گرفته است، اشاره کنيم. بله یونانیاني که در هنر و علم و فلسفه برای دوره ای پیشتاز جهانیان بودند در روند استفاده از سنگ به عنوان کفپوش نیز دستاوردهای زیبایی داشته اند. تا جایی که استفاده از روش آنها بعدها به جهان مسیحیت و بیزانس می رسد و آثار استفاده از اين روش امروزه در مکان هایی همچون میدان اروپای باتومی گرجستان قابل مشاهده است.

موزاییک و قدم های اولیه برای طرح های تزئینی در یونان

شاید جای تزئینات در تاریخ کفپوش های سنگی خالی باشد که آن نیز با کمک یونانیان پر می شود. اغلب ما احتمالا یک بار موزاییک های یونانی را در عکس ها دیده ايم. یونانیان حدود سه هزار سال پیش تکه ریزه های موزاییکی را برای پوشاندن کف منازل خود اختراع کردند. این موزائیک ها در واقع از هزاران قطعه سنگ کوچک و گرد درست میشدند. آنها در ابتدا سنگها را روی تخت ملاتی ریخته و تصویر دلخواهشان را با آن می ساختند. و سپس تصویر ساخته شده را با همان سنگ ریزه ها در کف زمين اجرا می کردند. اما مردمان یونان باستان به همين نقطه راضی نشدند و این روش را بیشتر به سمت روش هاي تزئینی و آرایشی سوق دادند طوری که کم کم جای سنگ ریزه های نامرتب و خشن با تکه های مسطح سنگ عوض شدند.

با پیشرفت در این روش سنگها را تعمدی برش نامنظم داده، رنگ کرده و به صورت تصاویر مختلف کنار هم می چیدند. بدین ترتیب تصویر دلخواه یونانیان در کف زمين زیباتر اجرا می شد. تزئین کف و دیوارها با تکه های موزاییکی و سنگ های رنگی نیز در یونان، روم و تمدن بیزانس تا سال ها روش معمولي بود و حتی امروزه نیز از آن استفاده می‌شود.

یونان و علاقه به مرمر شفاف

نمونه های دیگری نیز از علاقه یونانیان برای استفاده از سنگهای طبیعی می توان یافت که گفتگو درباره آنها در مقاله تاریخ کفپوش های سنگی خالی از لطف نیست. توضيح اينكه در کشور زادگاه فلسفه برای سنگ مرمر ارزش زیادی قائل بودند به خصوص به دلیل شفافيت آن. مخصوصا سنگ مرمر روشن که در زیر نور آفتاب می درخشید و نور را بازتاب می داد. استفاده از سنگ مرمر روی زمين کنار مجسمه ها نیز به اين دليل مرسوم و محبوب بوده که به دلیل ویژگی هایش سبب روشن ماندن بیشتر فضا می شد. استفاده از مرمر چنان گستره اي داشته كه خانواده سلطنتی امپراطوری کارتاژ از نوع خاصی مرمر ترکی برای کاخها و اماکن خود استفاده میکردند چراكه این سنگ زيبا نمادی برای نشان دادن شان و منزلت خانواده سلطنتی به حساب می­آمد.

جنگجویان باستان یا مهندسان متبحر

اگر تاریخ کفپوش های سنگی را بدون روم به پایان ببریم در واقع بخش بزرگی از تاریخ را نادیده گرفته ایم! هنگامی که سخن از رومیان باستان می آید شاید بیشتر ویژگی کشور گشایی و جنگاوری آنها در یادمان زنده شود. اما جالب است بدانید که رومیان، این جنگجویان خشن دوران باستان، معماران توانايی نیز داشته اند. در زمان قدرت امپراطوری روم، هنر استفاده از سنگ طبیعی به عنوان کفپوش با کمک معماران رومی پیشرفت قابل توجهی کرد. معماران رومي کفپوشی طراحی کردند که در زیر پای افراد گرما منتشر میکرد. این سیستم، اولین سيستم گرمایش از طريق سطح زمين بود و بعدها سیستم هاي گرمایشی کف خانه كامل تر شد و بهبود يافت.

[vc_row][vc_column][vc_message message_box_color=”green” icon_type=”pixelicons” icon_pixelicons=”vc_pixel_icon vc_pixel_icon-info”]

همچنین می‌توانید درباره‌ی سنگ طبیعی بخوانید.

[/vc_message][/vc_column][/vc_row][vc_row][/vc_row][vc_column][/vc_column][vc_column_text]

کفپوش یا وسیله گرمایشی

برای ساخت این سیستم، قطعات سنگ در یک سطح پایین تر از کف خانه قرار میگرفت. سپس الوارهای چوبی به شکل دیوارهایی در دو طرف سنگها و در طول آنها کار گذاشته میشد و سپس روی این الوارهای چوبی یک ردیف دیگر سنگ می‌چیدند. در نتیجه فضای خالی‌اي در زیر کفپوش قرار داشت که دیوار آن از الوارهای چوبی، و کف و روی آن از سنگ بود. لایه سنگ رویی در واقع همان کف منزل بود. در یک انتهای این فضای خالی يك کوره و در انتهای دیگر تهویه و راه گذري براي هوا قرار می دادند.

گرمای ایجاد شده به وسیله کوره در زیر کفپوش جمع شده و حرکت می کرد تا در نهایت از انتهای دیگر که راه گذر هوا بوده، خارج شود. به این طریق گرما در زیر کفپوش سنگی خانه جریان داشت. این روش در دوران امپراطوری روم برای خانواده های ثروتمند اجرا میشد. سیستم گرمایشی نصب شده در کف خانه های امروزي ما نیز در واقع فرزندان همین سیستم گرمایشی هستند با اين تفاوت كه از پدران خود پیشرفته ترند!

افول کفپوش های سنگی

ما در تاریخ کفپوش های سنگی شاهد یک عقب گرد نیز هستیم. بعد از فرو پاشی روم باستان، هنر استفاده از سنگها و کفپوش موزاییک به اروپای غربی راه پیدا کرد. این مهارت در محدوده بیزانس و جهان اسلام گسترش یافت. و استفاده های تزئینی بیشتری از آن صورت گرفت اما در همین دوران استفاده رومیان از سنگ برای کفپوش به شكل ساده تری تقلیل یافت. آنها شروع به استفاده از باقی مانده مصالح کاخها و بنای آرامگاه هایی کردند که ترک شده و خالی مانده بودند. البته آنها بعد از فروپاشی روم دوباره به استفاده ساده، خام و بدون تزئین سنگ در کف ساختمان های خود روی آوردند. اما ما می دانیم که سرانجام سنگ ها دوباره به زیبایی هر چه تمام تر به خانه های ما بازگشتند!