تراکم گره در فرش در واقع تعداد گره های فرش در هر متر مربع است و شمردن تعداد گره ها در پشت فرش یکی از راه های تشخیص تراکم فرش محسوب می شود.
تراکم گره در فرش فاکتوری که مهم است
هر چند تعداد بالای گره ها یکی از نشانه های استحکام و زحمت بافنده برای بافتن فرش است اما در مواردی فرش هایی با تراکم کمتر نیز مرغوب هستند و تنها در بعضی موارد تعداد بالای گره ها یا تراکم فرش خوب، نشان دهنده مرغوبیت آن فرش است.
گره و تراکم گره در فرش چیست؟
گره ها، رشته ها یا خامه های (همان نخ پشمی) فرش هستند که به دور تار زده می شوند و نقش فرش را ایجاد می‌کنند.گره های متنوعی برای بافتن فرش وجود دارد. گره متقارن یا ترکی، نامتقارن یا فارسی بافت، گره جفتی و گره تبتی که هر کدام از آنها به انواع و اقسام دیگری نیز تقسیم می شوند. اما آنچه در این مقاله در جستجوی آن هستیم، شناخت تراکم گره در فرش است. برای تشخیص تراکم فرش اگر سطح پشتی فرش را نگاه و مربعی به اضلاع ده سانتی متر انتخاب کنید، (مربعی که یک ضلع آن تار و ضلع دیگر آن در واقع پودهای فرش است) تعداد گره های ریزی که در این مربع قرار گرفته تراکم فرش را نشان می دهد. وقتی فروشنده فرش می گوید تراکم فرش خوب است یا بالاست در واقع اشاره او به تعداد بالای این گره ها در یک متر مربع فرش است.
اهمیت تراکم در فرش بیشتر است یا الیاف؟
اهمیت تراکم در فرش بیشتر است یا الیاف؟برعکس آنچه اکثر افراد تصور می کنند، تراکم گره در فرش مهم است اما با مرغوبیت آن همیشه رابطه مستقیم ندارد. آنچه که سبب مرغوبیت و کیفیت یک فرش می شود، الیاف و نخی است که در بافت آن به کار می رود که البته نوع الیاف فرش نیز سبب تغییر تراکم گره ها در فرش می شود. بدین معنا که اگر الیاف یا نخی بسیار نازک باشد، بدون شک در فرش و گلیم تراکم بیشتری دارد و اگر نخ و الیاف ضخیم تر باشند تعداد گره ها در یک متر مربع کمتر خواهد بود. نوع الیافی که برای بافت فرش به کار می رود اصولا به وسیله بافنده انتخاب می شود. بنابراین انواع مختلفی از یک نوع فرش می تواند بسته به سلیقه بافنده آن با تراکم های مختلفی بافته شود. پس برای سنجش کیفیت یک فرش، تنها تراکم فرش خوب را در نظر نگیرید بلکه به جنس الیاف آن و رابطه این دو با یکدیگر دقت کنید.
شانه فرش چیست؟
به تعداد گره هایی که در یک متر از عرض از فرش بافته می شوند،اصطلاحا شانه فرش می گویند. وقتی صحبت از فرش 700 شانه یا 1000 شانه است، این عدد به این معناست که تعداد 1000 عدد گره در یک متر از عرض فرش بافته شده است. به شانه فرش ، تراکم عرضی فرش نیز می گویند. اهمیت شانه فرش به ویژه در فرش های ماشینی به این دلیل است که هر چه شانه فرش بیشتر باشد، این فرش به فرش دستباف شباهت بیشتری دارد چرا که نقش های آن ظریف تر و گره های آن ریز خواهد بود. بنابراین تراکم فرش ماشینی در کنار شانه فرش ماشینی می تواند به نوعی کیفیت و سطح مرغوبیت فرش را مشخص کند. این اعداد در کنار جنس الیاف، فاکتورهای مهم و قابل توجه در خرید فرش ماشینی محسوب می شوند.
تفاوت فرش 700 شانه با فرش 1000 شانه و فرش 1200 شانه
همانطور که تا اینجا متوجه شده اید، تفاوت این فرش ها در وهله اول در تعداد گره هایی است که در عرض فرش بافته شده اند. ار آنجا که شانه یک فرش فاکتوری تاثیرگذار در تراکم فرش نیز است، پس می توان نتیجه گیری کرد که فرش 1200 شانه دارای تراکم بالاتری نسبت به فرش 700 شانه خواهد بود. این بدان معناست که نقش و نگارهای موجود در فرش 1200 شانه، ظریف تر و تمیزتر از فرش 700 شانه هستند چرا که با تعداد گره های بیشتری بافته شده اند.
تفاوت دیگری که این سه شانه در فرش ایجاد می کنند، تفاوت در ضخامت فرش است. ضخامت فرش با شانه آن « رابطه معکوش دارد، پس هر چه شانه فرش بیشتر باشد، ضخامت آن کمتر خواهد بود. فرش 700 شانه به نسبت سایر فرش ها ضخامت بیشتری دارد. عموما از فرش هایی با ضخامت بالاتر در جاهایی استفاده می شود که مشتریان تمایل به نشستن بر روی آن دارند، به عنوان مثال مساجد و یا فرشهای مناسب برای نشیمن منازل، 700 شانه انتخاب می شوند. این فرشها همچنین طول عمر بیشتری نیز دارند.
از تفاوت در الیاف تا تفاوت در نوع فرش
در پاسخ به سوالاتی مانند “فرش نازک بهتر است یا ضخیم؟ و یا “فرش 700 شانه بهتر است یا 1200 شانه؟” باید گفت هر چند گاهی تراکم فرش و شانه فرش می تواند سبب مرغوبیت آن باشد اما باز دلیل اصلی تراکم بالای گره ها به نوع الیاف بافته شده فرش باز می‌گردد. مانند فرش هایی که با الیاف نازک و لطیف ابریشم بافته می شوند و به ناچار تراکم بالاتری دارند. زیرا نخ ابریشم به دلیل نازکی آن گره های بسیار بیشتری در یک متر مربع نیاز دارد. اما فرش هایی مانند گبه نیز که جز فرش ها و اقلام بسیار باکیفیت ایرانی است، تراکم بالایی ندارند. درحقیقت باید گفت که تراکم فرش دستباف ایرانی بیش از هر عامل دیگری به الیافی باز می گردد که با آن بافته می شوند.
همچنین می‌توانید درباره‌ی فرش منسوج بخوانید.
استحکام فرش و تراکم آن
اشتباه دیگری که عموم افراد در برخورد و شناخت از تراکم فرش خوب دارند این است که معتقدند اگر فرشی محکم است حتما تراکم گره های بیشتری دارد. در حالیکه محکم بودن یک فرش نیز به نوع گره ها و بافت آنها باز می گردد. همانطور که قبلا اشاره شد در بافت فرش ها گره های مختلفی به کار می رود که هر کدام کیفیتی متفاوت به فرش هدیه می کنند. همچنین اگر جنس الیاف را یکسان در نظر بگیریم، فرش هایی با شانه کمتر دارای دوام بهتری هستند پس بهتر است برای مکانهایی که محل تجمع اعضای خانواده است و یا مکانهای پرتردد، از فرش با شانه و تراکم کمتر استفاده شود.
تراکم فرش و تاثیر آن بر قیمت فرش
در نهایت و پس از بررسی فاکتورهای مهم فرش، آنچه عامل تعیین کننده در خرید یک فرش است، قیمت فرش می باشد. تراکم گره در فرش و شانه فرش فاکتورهایی تعیین کننده در قیمت فرش هستند چرا که جنس نخ با آنها رابطه نزدیکی دارد. هر چه نخ نازکتر باشد، تراکم و شانه بیشتر می شود و قیمت نیز بالاتر می رود. فرش ماشینی 700 شانه قیمت مناسبتری به نسبت فرش ماشینی 1000 شانه و 1200 شانه دارد چرا که در آن از نخ کلفت تر استفاده می شود و تراکم آن پایین تر است. در فرش هایی باشانه بالاتر، نقش ها ظریف تر و زیبا تر هستند و به مهارت و دفت بیشتری در طراحی و بافندگی نیاز دارند و همین امر یکی از دلایل گرانتر بودن این فرش هاست.
در کل با توجه به آنچه گفته شد برای شناخت بهتر کیفیت فرش به موارد و نکات بیشتری نیاز است و صرفا عاملی همچون تراکم فرش خوب یا بد بودن کیفیت آن را را مشخص نمیکند. حتی نوع گره ها نیز نمی تواند به تنهایی تعیین کننده کیفیت یک فرش باشد. اعدادی مانند شانه و تراکم و عواملی مانند نوع گره و جنس الیاف، همگی در کنار یکدیگر می تواند در تشخیص فرش با کیفیت به شما کمک کند.
کاش کفپوشان فروش فرش هم داشت.اینم یه کفپوشه دیگه!مطالبتون در مورد فرش خیلی خوبن کاش فرش هم بیارید تو فروشگاهتون